Kết luận về công tác kiểm tra tình hình thi hành pháp luật khí tượng thủy văn năm 2020 tại tỉnh Yên Bái

1. Về công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh

Công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn đã được tỉnh Yên Bái quan tâm, chỉ đạo, triển khai thực hiện trên cơ sở các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành: Tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành, hướng dẫn về công tác khí tượng thủy văn trên địa bàn; tổ chức phổ biến, tuyên truyền và hướng dẫn sâu rộng pháp luật về khí tượng thủy văn thông qua các văn bản chỉ đạo, phóng sự, tin, bài và nhiều hoạt động khác; chỉ đạo tăng cường công tác cảnh báo, dự báo khí tượng thủy văn phục vụ vận hành an toàn hồ chứa và phòng chống giảm nhẹ thiên tai. Tuy nhiên, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về khí tượng thủy văn chưa được tỉnh quan tâm đúng mức, tình trạng vi phạm các quy định trong lĩnh vực khí tượng thủy văn vực còn diễn ra khá phổ biến ở nhiều nơi trên địa bàn tỉnh; nhận thức và thực thi pháp luật về khí tượng thủy văn của một số đơn vị, tổ chức còn nhiều hạn chế đặc biệt là quy định về việc khai thác, sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn và vận hành các trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng.

2. Về việc chấp hành các quy định pháp luật khí tượng thủy văn đối với chủ công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn

Các chủ công trình Thủy điện Khao Mang Thượng và Thủy điện Văn Chấn đã thực hiện khá đầy đủ các quy định đối với công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn. Tuy nhiên, các chủ công trình chưa cung cấp thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văncho hệ thống dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn quốc gia là chưa thực hiện đúng quy định tại điểm b, khoản 2, Điều 5 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn và quy định tại Thông tư số 30/2018/TT-BTNMT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; nhà máy thủy điện Văn Chấn chưa hoàn thành việc kiểm định thiết bị đo khí tượng thủy văn theo quy định tại Điều 19, Luật khí tượng thủy văn.

3. Việc chấp hành các quy định pháp luật về khai thác, sử dụng và thẩm định thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn

- Phần lớn các chủ đầu tư dự án không thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát đơn vị tư vấn thiết kế về nguồn gốc và thẩm quyền cung cấp thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn (trong 06 dự án kiểm tra chỉ có 01 dự án do Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái và 01 dự án do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Yên Bái làm chủ đầu tư đảm bảo về nguồn gốc và thẩm quyền cung cấp tài liệu); một số dự án sử dụng tài liệu không rõ nguồn gốc, một số dự án sử dụng tài liệu do tổ chức không có thẩm quyền cung cấp, đặc biệt có dự án sử dụng duy nhất chuỗi tài liệu không được cập nhật cách thời điểm thiết kế gần 40 năm… là chưa thực hiện nghiêm các quy định về khai thác, sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn đã được quy định cụ thể tại Luật khí tượng thủy văn và Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ.

- Tại khoản 2, Điều 29 Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn nêu rõ “Cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong quá trình thẩm định, thẩm tra, đánh giá chương trình, quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển kinh tế - xã hội có sử dụng thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn có trách nhiệm thẩm định, thẩm tra nguồn gốc”. Tuy nhiên, trong quá trình thẩm định các dự án các Sở Giao thông vận tải tỉnh Yên Bái, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Yên Bái đã chưa thực hiện nghiêm các quy định trên.

Thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn là số liệu đầu vào quan trọng quyết định giải pháp, quy mô, kết cấu công trình. Việc không kiểm tra, thẩm định nguồn gốc, tính phù hợp của các dữ liệu khí tượng thủy văn trong quá trình thiết kế, thẩm định không chỉ là chưa tuân thủ các quy định pháp luật về khí tượng thủy văn mà còn có thể để lại các hệ lụy như: mất an toàn công trình, lãng phí vốn đầu tư, giảm hiệu quả đầu tư và thất thoát nguồn thu phí trong khai thác, sử dụng tài liệu thông tin khí tượng thủy văn.

IV. Kiến nghị

Kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái

- Chỉ đạo các Sở, ban, ngành liên quan sớm nghiên cứu, khắc phục một số tồn tại trong công tác quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn đã nêu trên và tiếp tục triển khai, ban hành các văn bản quản lý nhà nước về khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh theo quy định tại Điều 53 Luật khí tượng thủy văn.

- Chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc các chủ công trình Thủy điện Khao Mang Thượng và Thủy điện Văn Chấn khắc phục các tồn tại trong trong việc quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng tại các công trình thủy điện như đã nêu qua các kết quả kiểm tra; chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc các chủ công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh thực hiện nghiêm túc việc lắp đặt, kiểm định, hiệu chuẩn các phương tiện dụng cụ, máy đo chuyên ngành khí tượng thủy văn và cung cấp các thông tin, số liệu đo đạc các yếu tố khí tượng thủy văn theo quy định nhằm đảm bảo có đủ thông tin chính xác, tin cậy, kịp thời để phục vụ công tác vận hành liên hồ chứa, dự báo, cảnh báo phòng tránh giảm nhẹ thiên tai, đảm bảo an toàn tài sản, tính mạng của nhà nước và nhân dân.

- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực khí tượng thủy văn trên địa bàn.

- Chỉ đạo các chủ đầu tư, các đơn vị thẩm định các cấp và các đơn vị có liên quan nghiêm túc thực hiện nghiêm quy định tại Điều 32 Luật khí tượng thủy văn và các quy định tại Nghị định số 38/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật khí tượng thủy văn trong việc khai thác sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn đối với các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, nhằm đảm bảo hiệu quả, an toàn công trình khi đưa vào sử dụng, tránh gây lãng phí trong quá trình thực hiện đầu tư các dự án và không gây thất thoát nguồn thu phí trong khai thác, sử dụng tài liệu thông tin khí tượng thủy văn theo quy định hiện hành. Đối với các công trình, dự án đã triển khai có sử dụng dữ liệu khí tượng thủy văn chưa rõ nguồn gốc, chưa có tính cập nhật (đã nêu trên) đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức rà soát và có giải pháp phù hợp nhằm đảm bảo an toàn cho công trình trong quá trình khai thác sử dụng.

Kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái

- Giám sát việc khắc phục tồn tại của các đơn vị đã kiểm tra.

- Tổ chức kiểm tra, đôn đốc các đơn vị, tổ chức có công trình khí tượng thủy văn chuyên dùng và chủ công trình phải quan trắc khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh thực hiện công tác lắp đặt, kiểm định, hiệu chuẩn các phương tiện, dụng cụ, máy đo chuyên ngành khí tượng thủy văn; thực hiện cung cấp các thông tin, số liệu đo đạc các yếu tố khí tượng thủy văn; thực hiện quy chế phối hợp dự báo khí tượng thủy văn mùa mưa lũ đối với Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Yên Bái, Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Việt Bắc theo quy định.

- Tăng cường kiểm tra, kiểm soát việc khai thác và sử dụng thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn theo đúng quy định hiện hành.

- Có Báo cáo kết quả thực hiện việc khắc phục tồn tại của các đơn vị đã kiểm tra và các nội dung kiến nghị của Đoàn Kiểm tra đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái về Bộ Tài nguyên và Môi trường (qua Tổng cục Khí tượng Thủy văn và Thanh tra Bộ) trước ngày 31/12/2020.

Vụ KHQT