Xu thế biến đổi lượng mưa năm tại tỉnh Lâm Đồng thời kỳ từ 1980 – 2018 - Bản tin KHCN&HTQT Quý II năm 2020

Qua phân tích số liệu tổng lượng mưa năm xủa tỉnh Lâm Đồng (tại một số trạm khí tượng Đà Lạt, Liên Khương, Bảo Lộc) thời đoạn từ 1980-2018 để thấy rõ đặc điểm và xu thế biến đổi của lượng mưa năm tại khu vực nay.

Hình 1: Xu thế biến đổi lượng mưa năm và qua từng giai đoạn tại trạm Đà Lạt

Lượng mưa năm tại trạm Đà Lạt từ năm 1980-2018 có xu thế tăng nhưng không lớn, với tốc độ 5,1mm/năm. Tổng lượng mưa năm trung bình thời kỳ 1980-2018 khoảng 1.837mm, năm có lượng mưa năm cao nhất là năm 2000 (2.379mm) vượt so với trung bình nhiều năm 542mm và năm có tổng lượng mưa thấp nhất là năm 1981 (1.363mm) thấp hơn trung bình thời kỳ này khoảng 474mm. Chênh lệch giữa lượng mưa năm lớn nhất và nhỏ nhất đạt trên 1000mm

Xu thế biến đổi lượng mưa năm tại trạm Đà Lạt có sự biến động giữa các giai đoạn. Trong giai đoạn 1980-1990, lượng mưa năm có xu thế tăng với tốc độ 23,5mm/năm và tăng nhanh hơn thời kỳ 40 năm là 4,6 lần. Trong thập kỷ tiếp theo, lượng mưa năm có xu thế tăng rất nhanh, với tốc độ 50,7mm/năm, tăng nhanh gấp 10 lần thời kỳ 1980-2018. Ở giai đoạn 2000-2018, lượng mưa năm có tốc độ tăng khoảng gần 11,5mm/năm, tăng nhanh hơn thời kỳ 1980-2018 gấp 2,3 lần. Điều này cho thấy tổng lượng mưa hàng năm đang có dấu hiệu gia tăng mạnh hơn, đặc biệt là từ khoảng năm 1990 trở lại đây.

Hình 2: Xu thế biến đổi lượng mưa năm và qua từng giai đoạn tại trạm Liên Khương

Lượng mưa năm tại trạm Liên Khương từ năm 1980-2018 có xu thế tăng chậm, với tốc độ 1,7mm/năm. Tổng lượng mưa năm trung bình thời kỳ 1980-2018 khoảng 1.623mm, năm có lượng mưa năm cao nhất là năm 2000 (2.041mm) vượt so với trung bình nhiều năm 418mm và năm có tổng lượng mưa thấp nhất là năm 2008 (1.161mm) thấp hơn trung bình thời kỳ này khoảng 462mm. Chênh lệch giữa lượng mưa năm lớn nhất và nhỏ nhất đạt 880mm.

Xu thế biến đổi lượng mưa năm tại trạm Liên Khương có sự biến động giữa các giai đoạn.Trong giai đoạn 1980-1990, lượng mưa năm có xu thế giảm với tốc độ 6,1mm/năm. Trong thập kỷ tiếp theo, lượng mưa năm có xu thế tăng rất nhanh, với tốc độ 40,3mm/năm, tăng nhanh gấp 21,2 lần thời kỳ 1980-2018. Ở giai đoạn 2000-2018, lượng mưa năm có tốc độ tăng khoảng gần 8,9mm/năm, tăng nhanh hơn thời kỳ 1980-2018 gấp 4,9 lần. Điều này cho thấy tổng lượng mưa hàng năm đang có dấu hiệu gia tăng mạnh hơn.

Hình 3: Xu thế biến đổi lượng mưa năm và qua từng giai đoạn tại trạm Bảo Lộc

Lượng mưa năm tại trạm Bảo Lộc từ năm 1980-2018 có xu thế tăng với tốc độ 9,1mm/năm. Tổng lượng mưa năm trung bình thời kỳ 1980-2018 khoảng 2.961mm, năm có lượng mưa năm cao nhất là năm 2000 (5.261mm) vượt so với trung bình nhiều năm 2.300mm và năm có tổng lượng mưa thấp nhất là năm 1988 (2.194mm) thấp hơn trung bình thời kỳ này khoảng 767mm. Chênh lệch giữa lượng mưa năm lớn nhất và nhỏ nhất đạt trên 3000mm

Xu thế biến đổi lượng mưa năm tại trạm Bảo Lộc có sự biến động mạnh giữa các giai đoạn. Trong giai đoạn 1980-1990, lượng mưa năm có xu thế giảm nhanh với tốc độ 43,1mm/năm. Trong thập kỷ tiếp theo, lượng mưa năm lại có xu thế tăng rất  nhanh, với tốc độ 148,6mm/năm, tăng nhanh gấp 16.5 lần thời kỳ 1980-2018. Trong giai đoạn 2000 – 2010 lại có xu thế giảm rất nhanh, với tốc độ 186,9mm/năm, giảm nhanh khoảng 20.7 lần thời kỳ 1980-2018. Ở giai đoạn 2010-2018, lượng mưa năm có tốc độ tăng khoảng gần 62,4mm/năm. Điều này cho thấy tổng lượng mưa hàng năm có xu thế biến đổi phức tạp nhưng nhìn chung vẫn đang có dấu hiệu gia tăng hơn.

Bảng 1: Trị số phổ biến của độ lệch tiêu chuẩn (S) và biến suất (S_r) tổng lượng mưa tháng trung bình tỉnh Lâm Đồng

Trên bảng 1 với trị số biến suất trong các tháng tiêu biểu I, IV, VII, X tại tỉnh Lâm Đồng cho ta thấy các tháng mùa khô có lượng mưa rất ít nhưng lại có mức độ biến đổi cao hơn nhiều so với các tháng mùa mưa. Độ lệch chuẩn cả năm và biến suất tương ứng tại các trạm Đà Lạt là 200,4 mm, 10,9%; Liên Khương là 216,8 mm, 13,4%; Bảo Lộc 531,1 mm, biến suất 18,0%, trong các tháng mùa khô có biến suất lớn hơn trong mùa mưa do tổng lượng mưa các tháng mùa khô thấp với đặc thù mưa dông nên tổng lượng mưa theo các năm không đồng đêu dẫn đến biến suất theo từng năm lớn.

Kết luận: Qua phân tích, đánh giá chuỗi số liệu mưa năm từ năm 1980 đến 2018 cho thấy xu thế biến đổi chung về tổng lượng mưa năm trên khu vực tỉnh Lâm Đồng có chiều hướng gia tăng qua từng năm, đặc biệt qua từng thập khỉ xu thế biến đổi khá phức tạp nên cần có những nghiên cứu mở rộng thêm về các yếu tố khác để làm rõ nguyên nhân này.

Vũ Thị Ngọc Mai - Đài KTTV khu vực Tây Nguyên

Tổng hợp: Vụ KHQT