Biến đổi khí hậu đe dọa nguồn cung cấp nước cho người tị nạn

Trại Kounougou: Xây dựng hòa bình bằng cách chia sẻ ít nước còn lại

Hồ Chad là một trong những hồ lớn nhất ở châu Phi, nhưng trong 50 năm qua, lượng nước của hồ đã giảm đáng kể xuống 90% - từ 25.000km2 xuống còn 2.500km2 - làm giảm “công cụ sinh tồn” của hơn 50 triệu người và gây ra đợt di cư lớn.

Khi hồ cạn dần, các cuộc xung đột càng gia tăng trong khu vực. Kể từ năm 2009, bạo lực của lực lượng nổi dậy Boko Haram đã buộc hơn 2,5 triệu người phải rời nhà của họ trong lưu vực hồ Chad.

Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR) chỉ có thể cung cấp 14 lít nước cho mỗi người trong mỗi ngày trong trại.

Những lượng lớn người này gây thêm áp lực đối với các nguồn tài nguyên đã khan hiếm ở một khu vực khô hạn như vậy. “Đây là nơi có nhiều người hơn hệ sinh thái có thể phục vụ cho họ” - Eva Barrenberg, nhân viên của Dịch vụ cấp nước, vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường (WASH) của UNHCR cho biết.

Kể từ năm 2004, hàng ngàn người tị nạn từ khu vực Darfur ở Sudan đã tràn qua biên giới để tìm kiếm sự an toàn ở miền Đông Chad, một khu vực rất khô cằn. Nhiều người trong số họ đã đến được ngôi làng nhỏ Kounougou.

Ngày nay, khoảng 3.500 người sống ở làng Kounougou trong khi trại tị nạn ở đó có gần 20.000 người tị nạn, chủ yếu là người Sudan. UNHCR chỉ có thể cung cấp 14 lít nước cho mỗi người mỗi ngày trong trại.

“Rất khó khăn vì đột nhiên có hàng ngàn người ở nơi này cần thức ăn và nước uống trong khi không đủ tài nguyên địa phương để cung cấp cho họ”, chuyên gia Barrenberg nói thêm.

Biến đổi khí hậu thường hoạt động như một “hệ số nhân”, gây áp lực nhiều hơn khiến công tác viện trợ nhân đạo gặp khó khăn hơn.

Bi Tizie Tre là một nhân viên của WASH, người đã theo dõi tình hình ở Kounougou từ năm 2014. Trong mùa khô (từ tháng 10 năm trước đến tháng 6 năm sau), khi nguồn nước xuống dưới mức khẩn cấp 11 lít mỗi người mỗi ngày, UNHCR đã phải phụ thuộc chủ yếu vào xe tải để cung cấp đủ nước cho sự sống còn cho các trại trong khu vực.

“Đôi khi, chúng tôi phải vận chuyển nước bằng xe tải trong một tháng liên tục để cấp 11 lít nước mỗi ngày. Việc này rất tốn kém” - Bi Tizie Tre cho biết.

“Khi UNHCR mang nước an toàn, cơ quan này được cộng đồng địa phương đánh giá rất cao. Điều này làm giảm căng thẳng và giúp xây dựng sự chung sống hòa bình” - Bi Tizie Tre nhấn mạnh.

“UNHCR muốn đầu tư vào các lỗ khoan để tạo ra các giếng sâu, bởi vì đó là một giải pháp bền vững hơn”, Tre giải thích. Mặc dù đó là khoản đầu tư lớn với mức độ rủi ro nhất định - thường chỉ một trong ba lỗ khoan được tìm thấy có đủ nước uống – nhưng chúng có thể trở thành nguồn nước đáng tin cậy trong 20 năm.

Sự thực rằng việc tiếp cận nước được cải thiện trong trại tị nạn Kounougou đã tạo ra một số căng thẳng với dân làng trong những năm qua. Đây là lý do tại sao, từ năm 2009 - 2010, UNHCR đã khoan 4 giếng sâu trong làng để đảm bảo cả người dân địa phương và người tị nạn đều được hưởng lợi.
Cox’s Bazar ở Bangladesh: Khi quá nhiều nước cũng là một vấn đề

Chúng ta có xu hướng liên kết biến đổi khí hậu với hạn hán, nhưng nó thường liên quan đến thiên tai ngược lại - lượng mưa lớn, không thể kiểm soát được có thể gây chết người, phá hủy cơ sở hạ tầng và lây lan dịch bệnh.

Mưa gió mùa là một hiện tượng phổ biến và đáng sợ ở Bangladesh, ngày càng trở nên khó lường, hung dữ và gây chết người do biến đổi khí hậu. Năm 2018, đất nước này đã trải qua ​​một trong những mùa mưa dữ dội nhất trong năm, với lượng mưa trong cả tháng 6 và tháng 7 cao hơn 1.000 mm mỗi lần - hơn một phần hai mức trung bình trong những tháng cụ thể đó.

Tại Cox’s Bazar, khu vực có hơn 900.000 người tị nạn Rohingya sống ở 36 địa điểm khác nhau, hơn 200.000 người tị nạn đã hứng chịu sạt lở và lũ lụt đe dọa tính mạng và khoảng 41.000 người cần phải di dời để đảm bảo an toàn.

Từ góc độ vệ sinh, lũ lụt tạo ra một vấn đề lớn khác - ô nhiễm nước.

“Nhà vệ sinh bị ngập lụt khiến phân lan rộng khắp nơi- và do đó nhiễm trùng và bệnh tật là những bệnh chủ yếu xảy ra ở khắp trại, nơi mọi người thường sống trong điều kiện đông đúc và dễ bị mắc các bệnh truyền nhiễm hơn”, ông Barrenberg nói.

Nếu chất thải từ nhà tiêu và các nguồn khác lẫn vào nguồn nước - lỗ khoan, giếng, tầng ngậm nước hoặc nước mặt như sông hoặc đập - chúng cũng có thể bị nhiễm bệnh và lây lan.

Một giải pháp hóa học - thêm clo để tiêu diệt vi khuẩn và vi khuẩn trong nước - là “chìa khóa” để đảm bảo các bệnh như tiêu chảy và thương hàn không vượt khỏi tầm kiểm soát.

Minhaj Uddin Ahmed, một nhân viên của WASH phụ trách về vấn đề phản ứng của người tị nạn Rohingya ở Cox’s Bazar cho biết: “Clo là một cứu cánh trong các khu vực tị nạn với quy mô lớn này”.

Nhóm WASH ở Bangladesh cũng dựa vào các hệ thống nước sử dụng năng lượng mặt trời – hệ thống bơm và phân phối - để cải thiện hiệu quả và đảm bảo không phụ thuộc vào các nguồn năng lượng khác.

Việc lắp đặt các bể chứa trên cao, các tấm pin mặt trời, các lỗ khoan và mạng lưới đường ống đòi hỏi rất nhiều nỗ lực từ cộng đồng.

“Người dân rất hợp tác và sẵn sàng chuyển đến nơi trú ẩn của họ để nhường cho chúng tôi không gian để lắp đặt các khu vực xử lý nước”, Ahmed cho biết.

“Sau khi cài đặt xong, cả cộng đồng và người tị nạn cung cấp cho chúng tôi thông tin phản hồi thường xuyên về việc bảo trì mạng lưới đường ống, giá đỡ, cũng như các tấm pin mặt trời, để chúng tôi tránh được việc thiếu nguồn nước” – Ahmed cho biết thêm.

Khoảng 15% trong số 300 giếng sâu được cơ giới hóa trong các trại và khu định cư của UNHCR hiện có các tấm pin mặt trời được lắp đặt trên toàn thế giới. Việc nhân rộng các hệ thống thân thiện với môi trường này là ưu tiên hàng đầu của UNHCR nhằm khuyến khích các nước có người tị nạn trong các cộng đồng. Bằng cách này, UNHCR có thể hỗ trợ các cơ sở về nước của các thị trấn và thành phố đang có người tị nạn và mọi người đều được hưởng lợi.

“Nếu người tị nạn có quyền làm việc, họ có thể trả tiền nước và đóng góp cho việc cung cấp nước bền vững. Điều này cũng làm giảm rủi ro của biến đổi khí hậu bởi vì cơ sở hạ tầng lớn hơn có thể đối phó với hạn hán và lũ lụt tốt hơn” - Barrenberg nhấn mạnh.

Vào cuối năm 2017, hơn 700 ngàn người Rohingyas đã chạy trốn khỏi Myanmar trong vài tháng. Các nhân viên của WASH cho rằng việc đảm bảo nước uống cho một lượng lớn người như vậy là một thách thức lớn.

“Ngay từ khi có người tị nạn, chúng tôi đã có thể cung cấp nước uống an toàn cho họ mặc dù số lượng người rất lớn. Nếu không làm được như vậy, có thể một đợt dịch bệnh lớn trong các trại đã xảy ra. Nó đã không xảy ra. Chúng tôi tiếp tục làm như vậy, sử dụng các phương pháp hiệu quả hơn và đảm bảo chất lượng nước. Đây là thành tựu lớn nhất của chúng tôi và khiến chúng tôi tự hào” - ông Ahmed khẳng định.

Nguồn: Báo TN&MT