Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Trung Bộ dự báo, cảnh báo sớm góp phần giảm thiểu rủi ro thiên tai

Một trong những loại thiên tai trong những năm gần đây như cơn bão Damrey đã đổ bộ vào khu vực Nam Trung Bộ trong năm 2017 với sức gió mạnh nhất đạt cấp 12 đã gây ra nhiều thiệt hại về con người và tài sản, hệ thống điện lưới và giao thông bị tê liệt trong nhiều ngày. Đến năm 2018, trận mưa lớn trong ngày chưa từng thấy đã xảy ra trên khu vực tỉnh Khánh Hòa với lượng đạt trên 400mm, đã nhấn chìm nhiều con đường cũng như phương tiện giao thông và gây ra sạt lở đất nhiều nơi. Ngoài ra nắng nóng, hạn hạn cũng gia tăng về tần suất cũng như cường độ.

Quan trắc viên lắp đặt trạm đo mưa tự động chuyên dùng tại Trạm Khí tượng Hải văn Trường Sa

Trước tác động và thiệt hại của thiên tai, các bộ, ngành, địa phương có những kế hoạch, lộ trình quản lý thiên tai cụ thể, các sáng kiến thích hợp để đưa ra được dự báo, cảnh báo sớm sẽ giúp hạn chế mất mát về người, tài sản, giảm tác động ở quy mô lớn. Ngoài ra, điều này giúp triển khai ngay các hoạt động ứng phó, cứu trợ, từ đó giúp giảm thiểu tác động của các thiên tai tương tự trong tương lai.

Theo thống kê các thiệt hại kinh tế được ghi nhận liên quan đến các hiện tượng khí tượng thủy văn cực đoan đã tăng gần 50 lần trong 5 thập kỷ qua, nhưng thiệt hại về con người trên toàn cầu đã giảm đáng kể, khoảng 10 lần, có nghĩa là hàng triệu sinh mạng đã được cứu sống trong cùng thời kỳ. Dự báo, cảnh báo sớm là vô cùng quan trọng và được đánh giá hiệu quả trong lũ lụt, hạn hán, bão, cháy rừng và các hiểm họa khác (động đất, sóng thần).

Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Trung Bộ là đơn vị trực thuộc Tổng cục Khí tượng Thủy văn thực hiện chức năng quan trắc, Điều tra, khảo sát khí tượng, thủy văn, môi trường và quan trắc định vị sét; dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn; thông tin dữ liệu khí tượng thủy văn trong phạm vi khu vực các tỉnh: Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận, do vị trí nằm dọc bờ biển nên hàng năm khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng trực tiếp những trận bão, lũ lớn. Vào mùa mưa các trận mưa lớn thường dồn dập, hệ thống sông suối ngắn có độ dốc lớn nên lũ thường lên nhanh gây ngập lụt diện rộng, thêm vào đó là hiện tượng sạt lở đất có thể xảy ra bất ngờ; vào mùa khô kéo dài từ tháng 01 đến tháng 9 nên hạn hán, xâm nhập mặn hay nắng nóng kéo dài cũng ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống ngưới dân. Nhưng với sự nỗ lực, phối hợp của các đơn vị làm công tác KTTV, Phòng chống thiên tai những hiện tượng nguy hiểm được dự báo, cảnh báo kịp thời giúp địa phương có những kế hoạch phòng chống ứng phó, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra.

Trước diễn biến phức tạp của thiên tai, những năm gần đây Đài đã được đầu tư mạng lưới trạm khí tượng, thủy văn, hải văn hướng tự động hóa, ra đa thời tiết thế hệ mới, định vị sét, đầu camera quan sát trực tiếp hình ảnh trạng thái thời tiết thủy văn nguy hiểm tăng cường tần suất kiểm soát thiên tai khí tượng thủy văn phục vụ nâng cao chất lượng bản tin dự báo. Song song với đó là hệ thống các máy móc được trang thiết bị nhiều hơn, các sản phẩm dự báo mô hình độ tin cậy ngày càng cao và khoảng thời gian dự báo ngày càng dài. Đối với các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như bão, lũ, mưa lớn,... đều được dự báo trước từ thời gian từ 2 đến 3 ngày trước khi xảy ra với độ tin cậy tương đối cao.

Mưa lớn gây ngập sâu nhiều nơi trong khu vực Tp. Nha Trang năm 2018

Ngoài ra, hiện nay với hệ thống hai trạm ra đa thời tiết được đặt tại Quy Nhơn và Nha Trang với các máy móc hiện đại đưa ra các sản phẩm của ra đa phong phú đã giúp cho dự báo viên có cái nhìn tổng thể và đưa ra các bản tin cảnh báo dông sét một cách chính xác và kịp thời. Đặc biệt hiện nay trong quá trình nghiệp vụ dự báo, được sự hợp tác, tài trợ và chuyển giao công nghệ dự báo của Phần Lan, hệ thống Smartmet được đưa vào trong công tác dự báo đã giúp nâng cao chất lượng trong công tác dự báo.

Hiện nay hệ thống mạng lưới KTTV của Đài KTTV khu vực Nam Trung Bộ có 33 Trạm quan trắc về khí tượng, thủy văn và hải văn truyền thống bán tự động; 2 Trạm Radar thời tiết, 03 trạm định vị sét và 142 Trạm đo khí tượng, thủy văn, hải văn và đo mưa tự động; kết hợp nâng cấp công nghệ thông tin, Đài đã từng bước xây dựng có hệ thống mạng lưới thông tin dữ liệu KTTV hoạt động hiệu quả, đảm bảo liên lạc thông suốt trong mọi tình huống thời tiết phục vụ hiệu quả công tác dự báo, cảnh báo KTTV.

Bên cạnh đó trong công tác dự báo hàng ngày, Đài đã triển khai ứng dụng công nghệ 4.0, đưa các mô hình dự báo thời tiết, thủy văn, hải văn vào dự báo nghiệp vụ như hệ thống Smart Met, các mô hình WRF, MIKE 21, MIKE FLOOD, ROMS..., các dự báo viên của Đài đã khai thác hiệu quả các sản phẩm ước lượng mưa từ hệ thống Radar Phần Lan thế hệ mới; sản phẩm mưa ước lượng từ quan trắc vệ tinh; sản phẩm dự báo mưa phân giải cao có đồng hóa dữ liệu của Trung tâm dự báo KTTV quốc gia….

Đài Đã triển khai dự báo thời tiết đến từng điểm chi tiết tới cấp huyện cho 48 vị trí trên khu vực Nam Trung Bộ; dự báo, cảnh báo gió mạnh trên biển phục vụ giao thông vận tải và đánh bắt trên biển; dự báo hạn mùa vụ phục vụ sản xuất... Đặc biệt chú trọng cảnh báo sớm các loại thiên tai bão, mưa lũ lớn, lũ quét sạt lở đất…với độ tin cậy ngày càng được nâng cao. Các thông tin thời tiết, thiên tai kèm theo đó là các khuyến cáo tác động và rủi to thiên tai sẽ giúp chính quyền và người dân phòng chống ứng phó hiệu quả, giảm thiểu những thiệt hại của thiên tai cho người dân trên khu vực./.

Tạp chí KTTV