Tổng thống Brazil mang lại hy vọng cho các khu rừng mưa nhiệt đới

Chính phủ sắp mãn nhiệm của Jair Bolsonaro khiến tỷ lệ phá rừng của đất nước ở mức cao nhất trong 12 năm. “Brazil đang rời khỏi cái kén mà nó đã ở trong bốn năm qua,” ông nói trong lần xuất hiện đầu tiên trước công chúng ở Sharm el-Sheikh, Ai Cập, hôm thứ Tư. Ông ấy bắt đầu vào buổi tối hôm trước, gặp gỡ các đặc phái viên về khí hậu từ Trung Quốc và Hoa Kỳ. Lula thậm chí còn tuyên bố đấu thầu để đưa Cop30 đến Amazon, ở bang Amazonas hoặc Pará. Đến lượt một quốc gia Mỹ Latinh đăng cai tổ chức vào năm 2026. “Những người bảo vệ khí hậu nên biết rõ khu vực đó là gì,” ông nói. Tuy nhiên, số phận của rừng nhiệt đới Amazon phụ thuộc phần lớn vào Lula. Lưu vực rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới đang ở điểm bùng phát.

Các nghiên cứu gần đây phát hiện ra rằng, trong thập kỷ qua, Amazon bắt đầu thải ra nhiều carbon hơn mức hấp thụ thông qua quá trình quang hợp. Điều này chủ yếu là kết quả của việc phá rừng nhiệt đới để làm trang trại gia súc và trồng đậu nành.

Các cáo buộc có động cơ chính trị

Lula da Silva, tổng thống đắc cử của Brazil, tại các cuộc đàm phán Cop27 ở Sharm el-Sheikh, Ai Cập (Pic: Kiara Worth/UNFCCC/Flickr)

Trong nhiệm kỳ tổng thống trước 2003-2010, Lula đã trấn áp nạn phá rừng. Kể từ đó, chính trị gia cánh tả đã phải ngồi tù trước khi hồi sinh đáng kể danh tiếng của mình. Bốn năm trước, Lula bị tống giam tại trụ sở cảnh sát liên bang ở bang Curitiba, bị buộc tội tham nhũng và rửa tiền. Tòa án Tối cao đã thu hồi bản án của ông ta, đánh giá nó thiên vị bởi các đối thủ chính trị. Giờ đây, anh ấy đã trở lại các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên Hợp Quốc sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sít sao trước Bolsonaro. “Chúng tôi chắc chắn rằng [Lula] sẽ bảo vệ các lãnh thổ của người bản địa và rằng anh ấy sẽ có một chức vụ cho người bản địa. Đó là một sự nhẹ nhõm đối với chúng tôi,” Thiago Yawanawá, một nhà hoạt động bản địa đến từ bang Acre của Amazon, cho biết trong khi chờ đợi bài phát biểu của Lula. Shirley Krenak, một nhà lãnh đạo bản địa từ bang Minas Gerais, cho biết các quần xã sinh vật khác cũng có thể được hưởng lợi từ nhiệm kỳ tổng thống của Lula. “Chúng tôi rất kỳ vọng với tổng thống mới. Với Lula, chúng tôi có nhiều cơ hội đối thoại hơn,” cô nói thêm. Cách tiếp cận của Lula còn đi xa hơn. Marina Silva, một nhà lập pháp đại diện cho bộ môi trường, cho biết chính phủ không muốn “một sự bảo vệ biệt lập chỉ có ở Brazil. Chúng tôi muốn được bảo vệ ở tất cả các quốc gia có diện tích rừng lớn.”

Hai ngày trước đó, tại hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G20, Brazil đã ký một hiệp ước với Indonesia và Cộng hòa Dân chủ Congo để giải quyết nạn phá rừng. Thứ trưởng DRC Eve Bazaiba đã gợi ý trên Twitter rằng điều này sẽ truyền cảm hứng cho các nước giàu cung cấp tài chính “tỷ lệ thuận với các dịch vụ hệ sinh thái được cung cấp cho nhân loại”. Những người đóng góp cho Quỹ Amazon đã đóng băng các khoản thanh toán trong nhiệm kỳ của Bolsonaro – nhưng đã nhanh chóng chúc mừng chiến thắng của Lula.

Thử thách phía trước

Các chính sách của Bolsonaro đã để lại dấu vết hủy diệt ở Amazon. Chính quyền của ông đã cắt giảm tài trợ cho các cơ quan bảo vệ môi trường và đẩy lùi các quyền của người bản địa và các biện pháp bảo vệ môi trường. Một gói lập pháp cho phép nông dân yêu cầu đất rừng mưa nhiệt đới đã sẵn sàng để bỏ phiếu tại Thượng viện và có thể được thông qua trước khi nhiệm kỳ của Bolsonaro kết thúc. Brazil chỉ có thể bảo vệ Amazon bằng các chính sách nhất quán theo thời gian, người đứng đầu Cơ quan Môi trường Toàn cầu Carlos Manuel Rodríguez nói với Climate Home. Về phần mình, Silva cho biết cô nhận thức được thách thức phía trước. Một mặt, lạm phát đang đẩy đất nước vào tình trạng kinh tế khó khăn. Mặt khác, Viện Môi trường và Tài nguyên Tái tạo Brazil đã phải cắt giảm 24% ngân sách gần đây. Tasso Azevedo, cựu Giám đốc Sở Lâm nghiệp Brazil cho biết, trước đây dưới thời Lula, Brazil đã có thể giảm đáng kể tình trạng mất rừng bằng chính nguồn lực của mình. Chính phủ mới hiện có kinh nghiệm để làm điều đó một lần nữa, ông nói. “Rất nhiều điều có thể được thực hiện với các quyết định chính trị đúng đắn. Khi họ bắt đầu có kết quả, thật dễ dàng để gây quỹ.”

Thành Công - Vụ KHCN và HTQT