Khai thác Khoa học, Công nghệ và Dịch vụ của Hệ thống Trái đất để giảm thiểu Rủi ro Thảm họa (phần đầu)

Khung Sendai

Khung Sendai về Giảm nhẹ Rủi ro Thiên tai 2015-2030 xác định một lộ trình giúp các cộng đồng an toàn hơn và có khả năng chống chọi tốt hơn với thiên tai. Bảy mục tiêu và bốn ưu tiên của nó mang lại một hệ thống ngăn ngừa và giảm thiểu mức độ nguy hiểm và tính dễ bị tổn thương trước thảm họa, tăng cường khả năng sẵn sàng ứng phó và phục hồi.

Tầm nhìn WMO

Đến năm 2030, chúng ta thấy một thế giới mà tất cả các quốc gia, đặc biệt là những quốc gia dễ bị tổn thương nhất, sẽ kiên cường hơn trước những hậu quả kinh tế xã hội của thời tiết, khí hậu, nước và các sự kiện môi trường khắc nghiệt khác; và củng cố sự phát triển bền vững của họ thông qua các dịch vụ tốt nhất có thể, dù là trên đất liền, trên biển hay trên không. Trong đó ưu tiên chiến lược tổng thể của WMO là tăng cường sự sẵn sàng để giảm thiệt hại về người, cơ sở hạ tầng quan trọng và sinh kế từ các điều kiện khí tượng thủy văn cực đoan.

Tăng cường kết nối giữa hai cộng đồng là rất quan trọng ở tất cả các giai đoạn của chu trình rủi ro khí hậu để đạt được những mục tiêu chung này. Các cộng đồng cần tiếp tục làm việc cùng nhau để hiểu được sự phức tạp và sự đánh đổi của các rủi ro, để dự đoán tốt hơn các mối nguy hiểm riêng biệt và hỗn hợp, cũng như hành động hiệu quả để giảm tác động của các mối nguy hiểm tự nhiên và từ đó giảm nhẹ thiên tai sắp xảy ra. WMO và Văn phòng Liên Hợp Quốc về Giảm nhẹ Rủi ro Thiên tai (UNDRR) đã củng cố mối quan hệ của họ trong một số lĩnh vực công việc, bao gồm cả việc thành lập một Trung tâm chung về Ứng phó với Khí hậu và Thảm họa. Sự hợp tác giữa WMO và các cộng đồng Quản lý rủi ro thiên tai đang trở nên phổ biến trong các hoạt động của WMO.

Trong hơn 50 năm qua, (từ 1970 đến 2019), trung bình mỗi ngày xảy ra một thảm họa về thời tiết, khí hậu hoặc liên quan đến nước – cướp đi sinh mạng của 115 người và gây thiệt hại 202 triệu đô la Mỹ mỗi ngày. Số lượng các thảm họa được ghi nhận đã tăng gấp 5 lần trong khoảng thời gian 50 năm đó, do biến đổi khí hậu do con người gây ra, nhiều sự kiện thời tiết cực đoan hơn trong bối cảnh các nghiên cứu và báo cáo được cải thiện chất lượng hơn. Nhờ các cảnh báo sớm và quản lý thiên tai được cải thiện, số người chết đã giảm gần ba lần so với cùng kỳ. Những lợi ích cho xã hội của sự hợp tác lâu dài giữa các cộng đồng quản lý rủi ro thiên tai và khí tượng thủy văn là không thể phủ nhận.

Các ngành khoa học khí tượng thủy văn cung cấp dịch vụ cảnh báo sớm hướng đến người dùng để giảm thiểu rủi ro thiên tai (DRR) được củng cố bởi cơ sở hạ tầng, trao đổi dữ liệu, sức mạnh hệ thống siêu máy tính và năng lực chuyên môn của chuyên gia trong nhiều lĩnh vực. Đây là những điều kiện tiên quyết quan trọng để hiểu được rủi ro thiên tai, đưa ra những cảnh báo hữu ích trước thảm họa và tăng cường khả năng phục hồi. Vào năm 2015, 187 quốc gia đã thông qua Khung Sendai về Giảm nhẹ Rủi ro Thiên tai 2015–2030, nhằm mục đích, theo Mục tiêu G, để “Tăng đáng kể khả năng sẵn có và khả năng tiếp cận các hệ thống cảnh báo sớm đa nguy cơ” và theo Ưu tiên 1 để đạt được “Sự hiểu biết rõ hơn về Rủi ro Thảm họa”. Tương tự như vậy, DRR đã trở thành một ưu tiên thậm chí còn lớn hơn đối với cộng đồng khí tượng thủy văn.

Rủi ro thiên tai phức tạp và hệ thống Trái đất

Rủi ro từ khí tượng thủy văn và thiên tai thường tỉ lệ nghịch. Cơ hội lớn và rủi ro phức tạp nảy sinh khi dân số tăng lên, sự di dân và thích nghi với những thay đổi kinh tế, chẳng hạn như toàn cầu hóa và những thách thức môi trường như biến đổi khí hậu. Hệ thống tài chính toàn cầu, chuỗi cung và cầu, ngành năng lượng và nền kinh tế kỹ thuật số đã trở nên phức tạp và liên kết với nhau hơn. Và cùng với nó, bản chất và quy mô của rủi ro đã thay đổi đến mức nó vượt qua các phương pháp quản lý rủi ro đã có (GAR 2019). Trong “hệ thống của các hệ thống” này, tác động của các mối nguy hiểm tự nhiên và các cú sốc khác có khả năng lan rộng, vượt ra ngoài dấu vết nguy hiểm ban đầu và dẫn đến các thảm họa theo tầng. Ngoài ra, tác động của các sự kiện nguy hiểm đang được kết hợp bởi việc mở rộng đô thị hóa, chênh lệch kinh tế xã hội và các yếu tố khác. Do đó, điều cần thiết là cộng đồng WMO phải xem xét cách tiếp cận toàn hệ thống đối với DRR và khả năng phục hồi. Tăng cường khả năng phục hồi đòi hỏi các hành động tập thể thông qua hợp tác và đối tác với tất cả các cấp chính quyền, học viện, doanh nghiệp và xã hội dân sự.

Ưu tiên của cộng đồng WMO là đảm bảo hợp tác và điều phối các hoạt động trong các lĩnh vực trọng tâm của mình - thời tiết, nước, môi trường và khí hậu - để giảm thiểu rủi ro thiên tai. Cần có những nỗ lực chung trong toàn cộng đồng khí tượng thủy văn – khoa học, công nghệ, dịch vụ và phát triển năng lực – và cách tiếp cận hệ thống Trái đất tích hợp xem xét toàn bộ hệ thống hành tinh vật lý (Hình 1). Sự tiếp cận này bao gồm bầu khí quyển, đại dương và thủy quyển, lãnh thổ trên cạn, băng quyển và sinh quyển, phá vỡ các rào cản và xây dựng các nhóm liên ngành toàn diện với khoa học vật lý, hành vi, kinh tế và xã hội. Sự tích hợp như vậy đã luôn là ưu tiên của WMO trong nhiều năm và là một trong những động lực của Cải cách WMO gần đây. Vào năm 2019, Đại hội Khí tượng Thế giới đã tán thành việc chuyển sang “cách tiếp cận hệ thống Trái đất” song song với việc phê duyệt gói Cải cách WMO.

(còn nữa)

Biên dịch: Tạp chí KTTV

Nguồn: https://public.wmo.int/en/resources/bulletin/harnessing-earth-system-science-technology-and-services-reduce-disaster-risk-%E2%80%93