Hợp tác trong khoa học: Chúng ta đang đi sai hướng (phần đầu)

Báo cáo “United in Science – Hợp tác trong khoa học”, cho thấy nồng độ khí nhà kính tiếp tục tăng lên mức cao kỷ lục. Tỷ lệ phát thải nhiên liệu hóa thạch hiện cao hơn mức trước đại dịch sau khi giảm tạm thời do phong tỏa. Tham vọng cam kết cắt giảm khí thải cho năm 2030 cần cao gấp bảy lần để phù hợp với mục tiêu 1,5°C của Thỏa thuận Paris. Bảy năm qua là năm nóng nhất được ghi nhận. Có 48% khả năng rằng, trong ít nhất một năm trong 5 năm tới, nhiệt độ trung bình hàng năm sẽ tạm thời cao hơn 1,5°C so với mức trung bình 1850-1900. Khi sự nóng lên toàn cầu gia tăng, không thể loại trừ “điểm tới hạn” trong hệ thống khí hậu.

Các thành phố có hàng tỷ người sinh sống và chịu trách nhiệm cho tới 70% lượng khí thải do con người gây ra sẽ phải đối mặt với các tác động kinh tế xã hội ngày càng tăng. Báo cáo đưa ra các ví dụ về thời tiết khắc nghiệt ở các khu vực khác nhau trên thế giới trong năm nay cho biết, những nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất sẽ phải chịu đựng nhiều nhất.

“Lũ lụt, hạn hán, nắng nóng, bão cực đoan và cháy rừng đang ngày càng trở nên tồi tệ hơn, phá kỷ lục với tần suất đáng báo động. Sóng nhiệt ở châu Âu. Lũ lụt khổng lồ ở Pakistan. Hạn hán kéo dài và nghiêm trọng ở Trung Quốc, vùng Sừng châu Phi và Hoa Kỳ. Không có gì tự nhiên về quy mô mới của những thảm họa này. Chúng là cái giá phải trả cho việc nhân loại nghiện nhiên liệu hóa thạch,” Tổng thư ký LHQ António Guterres nói.

“Báo cáo của United in Science năm nay cho thấy các tác động của khí hậu đang hướng đến những giới hạn mới. Tuy nhiên, mỗi năm chúng ta lại tăng thêm lượng nhiên liệu hóa thạch này, ngay cả khi các ảnh hưởng trở nên tồi tệ hơn nhanh chóng,” ông Guterres nói trong một thông điệp video.

“Khoa học khí hậu ngày càng có khả năng chỉ ra rằng nhiều hiện tượng thời tiết khắc nghiệt mà chúng ta đang trải qua ngày càng có nhiều khả năng xảy ra và dữ dội hơn do biến đổi khí hậu do con người gây ra. Chúng tôi đã thấy điều này lặp đi lặp lại trong năm nay, với hậu quả bi thảm. Điều quan trọng hơn bao giờ hết là chúng ta tăng cường hành động đối với các hệ thống cảnh báo sớm để xây dựng khả năng phục hồi trước các rủi ro khí hậu hiện tại và tương lai ở các cộng đồng dễ bị tổn thương. Đó là lý do tại sao WMO đang dẫn đầu nỗ lực đảm bảo Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người trong 5 năm tới,” Tổng thư ký WMO, Giáo sư Petteri Taalas cho biết.

United in Science cung cấp một cái nhìn tổng quan về khoa học gần đây nhất liên quan đến biến đổi khí hậu, tác động và phản ứng của nó. Báo cáo cho biết khoa học đã chứng minh rõ ràng - cần có hành động khẩn cấp để giảm thiểu khí thải và thích ứng với biến đổi khí hậu. Nó bao gồm thông tin đầu vào từ WMO (và các Chương trình Nghiên cứu Khí quyển Toàn cầu và Nghiên cứu Thời tiết Thế giới); Chương trình Môi trường LHQ, Văn phòng Giảm nhẹ Rủi ro Thiên tai của LHQ, Chương trình Nghiên cứu Khí hậu Thế giới, Dự án Carbon Toàn cầu; Văn phòng Met của Anh và Mạng nghiên cứu biến đổi khí hậu đô thị. Dự án bao gồm các tuyên bố tiêu đề có liên quan từ Báo cáo đánh giá lần thứ sáu của Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu.

Thông điệp chính

Nồng độ khí nhà kính (GHG) trong khí quyển

Hệ thống theo dõi Khí quyển Toàn cầu của WMO (GAW)

Mức độ carbon dioxide (CO2), metan (CH4) và nitơ oxit (N2O) trong khí quyển tiếp tục tăng. Việc giảm tạm thời lượng khí thải CO2 vào năm 2020 trong thời kỳ đại dịch có ít tác động đến sự gia tăng nồng độ khí quyển (những gì còn lại trong khí quyển sau khi CO2 được đại dương và sinh quyển hấp thụ).

Dữ liệu từ tất cả các địa điểm trên toàn cầu, bao gồm các đài quan sát hàng đầu tại Mauna Loa (Hawaii, Hoa Kỳ) và Cape Grim (Tasmania, Australia) cho thấy mức độ CO2 tiếp tục tăng vào năm 2021 và 2022. Vào tháng 5 năm 2022, nồng độ CO2 tại Mauna Loa đạt 420,99ppm (419,13ppm vào năm 2021) và Cape Grim 413,37ppm (411,25ppm vào tháng 5 năm 2021).

Phát thải khí nhà kính toàn cầu và ngân sách

Dự án Carbon toàn cầu

Lượng khí thải CO2 hóa thạch toàn cầu vào năm 2021 đã quay trở lại mức trước đại dịch năm 2019 sau khi giảm 5,4% vào năm 2020 do phong tỏa trên diện rộng. Dữ liệu sơ bộ cho thấy lượng khí thải CO2 toàn cầu vào năm 2022 (từ tháng 1 đến tháng 5) cao hơn 1,2% so với mức được ghi nhận trong cùng kỳ năm 2019, do sự gia tăng ở Hoa Kỳ, Ấn Độ và hầu hết các nước châu Âu. Bất chấp sự biến động mạnh về lượng khí thải toàn cầu trong hai năm rưỡi qua, lượng khí thải CO2 hóa thạch đã giảm đáng kể ở 23 quốc gia (nhiều quốc gia châu Âu, Nhật Bản, Mexico và Hoa Kỳ) trong thập kỷ trước đại dịch 2010–2019.

Một phần tư lượng phát thải khí nhà kính từ thay đổi sử dụng đất có liên quan đến việc buôn bán thực phẩm giữa các quốc gia, trong đó hơn ba phần tư là do giải phóng mặt bằng cho nông nghiệp, bao gồm cả chăn thả gia súc.

(còn nữa)

Biên dịch: Tạp chí KTTV

Nguồn: https://public.wmo.int/en/media/press-release/united-science-we-are-heading-wrong-direction