Bão địa từ cho thấy cần dự báo thời tiết địa không gian

Nhà cung cấp hình ảnh: Ryan Shan, Tasmania/Cục Khí tượng Úc

Từ ngày 10 đến ngày 13 tháng 5, cực quang (thường thấy ở vùng cực) có thể được nhìn thấy ở những vĩ độ thấp bất thường. Những cảnh tượng ngoạn mục của cực quang (bán cầu bắc) đã được quan sát ví dụ: Florida, Ý và Tây Ban Nha và cực quang Australis (bán cầu nam) được báo cáo ở xa về phía bắc tới tận Queensland ở Australia.

Đây là kết quả của một cơn bão địa từ cực mạnh (cấp cao nhất) từ một loạt vụ phóng khối lượng vành (CME) - những đám mây vật chất plasma bị đẩy ra khỏi Mặt trời với vận tốc cao vào không gian liên hành tinh. Những đám mây plasma này mang từ trường tương tác với từ trường Trái đất khi nó tìm thấy hành tinh của chúng ta trên đường đi qua không gian liên hành tinh.

Trong khi cực quang là một cảnh tượng thú vị, bão địa từ cũng có khả năng gây ra những tác động gián đoạn như sức ép mà chúng có thể gây ra cho lưới điện do dòng điện cảm ứng trong đường dây điện và những tác động có thể xảy ra đối với hoạt động liên lạc và vệ tinh.

Cơn bão địa từ mới nhất theo sau hoạt động năng lượng mặt trời tăng cao trước đó. Cái gọi là vùng hoạt động, nồng độ từ thông trên bề mặt mặt trời, trong tuần qua đã giải phóng một số ngọn lửa loại X hàng đầu, các vụ nổ phát xạ sóng điện từ. Những ngọn lửa này tác động đến tầng điện ly của Trái đất, gây ra tình trạng mất sóng vô tuyến (tần số cao) ở phía có ánh nắng mặt trời của Trái đất và chúng cũng có thể gây nhiễu loạn hoặc gián đoạn các dịch vụ định vị vệ tinh.

Jesse Andries - cán bộ khoa học của Chương trình không gian của WMO, cho biết: “Những sự kiện mặt trời như vậy xảy ra thường xuyên, với tỷ lệ xuất hiện theo chu kỳ 11 năm liên quan đến sự đảo ngược của từ trường Mặt trời tổng thể cứ sau 11 năm. Chúng ta hiện đang đạt đến mức tối đa của chu kỳ hiện tại với các sự kiện Mặt trời xảy ra thường xuyên nhất. Trong khi các sự kiện Mặt trời xuất hiện thường xuyên, cơn bão địa từ gần đây chắc chắn là một trong những cơn bão lớn nhất trong nhiều thập kỷ”.

NASA

May mắn thay, việc theo dõi và dự đoán thời tiết trong không gian ngày càng trở thành một hoạt động thực tế giống như thời tiết trên mặt đất. Sự kiện mới nhất đã được dự báo chính xác. Các nhà dự báo thời tiết không gian trên khắp thế giới theo dõi chặt chẽ mặt trời. Họ báo cáo mỗi ngày về sự phát triển của các vùng hoạt động trên bề mặt mặt trời và họ ước tính khả năng xảy ra các vụ nổ lớn.

Ngoài ra, họ còn ghi lại các đặc tính về thời điểm bắt đầu phóng khối lượng của vành nhật hoa mà họ cung cấp cho các mô hình, sau đó cho phép họ ước tính thời gian dự kiến sẽ đến Trái đất. Dựa trên những phân tích này, các lĩnh vực quan trọng và công chúng sẽ được thông báo trước về các sự kiện sắp tới để họ có thể thực hiện các biện pháp bảo vệ, chẳng hạn như chuyển đường bay ra khỏi vùng cực.

WMO đã nỗ lực tích hợp thời tiết không gian vào các hoạt động của mình trong hơn một thập kỷ và coi đây là một dịch vụ môi trường liên quan trong kế hoạch chiến lược của mình. Cuộc họp của Hội đồng điều hành WMO vào tháng 6 sẽ thông qua kế hoạch 4 năm mới cho các hoạt động của WMO liên quan đến thời tiết không gian (2024-2027). Điều này gần đây đã được Ủy ban hệ thống quan sát, cơ sở hạ tầng và thông tin (INFCOM) của WMO phê duyệt.

Kế hoạch đề cập đến ba trụ cột chính của cơ sở hạ tầng WMO: quan sát cơ sở hạ tầng, lập mô hình và dự đoán cũng như trao đổi dữ liệu. Hơn nữa, nó tìm cách nâng cao năng lực của các Thành viên WMO nhằm cung cấp các dịch vụ có giá trị cho các lĩnh vực kinh tế khác nhau vốn dễ bị đe dọa từ các vụ phun trào Mặt trời và hậu quả là các hiện tượng thời tiết không gian.

Tin ngắn: Tạp chí KTTV

Nguồn: https://wmo.int/media/news/geomagnetic-storm-shows-need-space-weather-forecasts