1.1. Tình hình khí tượng:
a) Hiện tượng thời tiết nguy hiểm:
+ Dông, lốc, sét, mưa đá: Từ tháng 3 đến nửa đầu tháng 5/2024, trên phạm vi toàn quốc xảy ra nhiều trận dông, lốc và mưa đá tập trung nhiều nhất ở các tỉnh phía Bắc. Tuy nhiên, ở các huyện vùng núi thuộc Bắc và Trung Trung Bộ, trên khu vực Tây Nguyên cũng đã xảy ra một số trận dông lốc gây thiệt hại đáng kể (Bảng 1-3-Phụ lục).
+ Nắng nóng: Từ tháng 3/2024 đến nay, đã xuất hiện các đợt nắng nóng như sau: Trong tháng 3/2024, khu vực miền Đông Nam Bộ liên tục xảy ra nhiều ngày nắng nóng diện rộng, có nơi nắng nóng gay gắt, với nhiệt độ cao nhất ngày phổ biến từ 35,0-38,00C, có nơi trên 38,00C; trong đó ngày 26-27/3, nắng nóng xuất hiện diện rộng lan sang cả khu vực miền Tây Nam Bộ. Trong tháng 4/2024, khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và các tỉnh từ Thanh Hóa-Phú Yên đã xuất hiện 03 đợt nắng nóng và nắng nóng gay gắt, có nơi đặc biệt gay gắt vào thời kỳ từ ngày 01- 04/4, từ ngày 12-17/4 và từ ngày 19-30/4; trong đó từ ngày 26-30/4 nắng nóng xuất hiện trên toàn Bắc Bộ và Trung Bộ, riêng các tỉnh Tây Bắc Bắc Bộ và từ Thanh Hóa-Phú Yên có nắng nóng gay gắt và đặc biệt gay gắt với nhiệt độ phổ biến từ 39-420C, riêng Trung Bộ có nơi lên đến 440C. Sang tháng 5/2024, nắng nóng chỉ còn duy trì ở khu vực Trung và Nam Trung Bộ trong ngày 01-02/5, đến ngày 03/5 nắng nóng thu hẹp chỉ xảy ra cục bộ. Tại khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ trong tháng 4 và tháng 5 liên tục xuất hiện nắng nóng và nắng nóng gay gắt. Như vậy, từ ngày 08/3 đến nay, các tỉnh miền Đông Nam Bộ đã có nắng nóng liên tục lên đến gần 70 ngày. Trên cả nước đã ghi nhận nhiều trạm khí tượng xảy ra giá trị nhiệt độ cao nhất tuyệt đối ngày vượt giá trị lịch sử (GTLS) và có nơi vượt cả giá trị cao nhất năm từng quan trắc được; riêng trong tháng
4/2024 đã có 110 trạm vượt GTLS (Bảng 4-6-Phụ lục).
+ Không khí lạnh (KKL): Thời kỳ từ tháng 3/2024 đến nay đã có 02 đợt KKL vào các ngày: 06/3 và ngày 19/3.
+ Mưa diện rộng: Trong tháng 3 và nửa đầu tháng 4/2024, ở khu vực Đông Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ có nhiều ngày mưa nhỏ, mưa phùn và sương mù. Thời kỳ nửa cuối tháng 4/2024, khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đã xuất hiện 02 đợt mưa rào và dông vào các ngày: Từ ngày 18-21/4 và ngày 24-25/4. Sang tháng 5, từ ngày 01 đến 13/5, ở Bắc Bộ liên tục có mưa dông diện rộng, có ngày có mưa vừa, mưa to, riêng ngày 04, 07 và 11/5 mưa bị gián đoạn; trong đó ngày 02-04/5, 06-07/5 và 10-13/5 mưa dông mở rộng xuống khu vực Thanh HóaThừa Thiên Huế. Khu vực Tây Nguyên từ ngày 02-05/5 có mưa rào và dông rải rác, có nơi mưa vừa, mưa to. Khu vực Nam Bộ có mưa rào và dông rải rác vào các ngày 04-05/5, 07-09/5, 11 và 13/5. Trong đó một số nơi đã xuất hiện lượng mưa ngày vượt GTLS cùng thời kỳ (Bảng 7-Phụ lục).
b) Diễn biến nhiệt độ, lượng mưa:
+ Nhiệt độ trung bình (NĐTB): Tháng 3/2024, NĐTB phổ biến cao hơn từ 0,5-1,50C; một số nơi ở Tây Bắc Bắc Bộ và Tây Nguyên NĐTB cao hơn 2,00C so với trung bình nhiều năm (TBNN) cùng thời kỳ riêng Mường Tè (Lai Châu) nhiệt độ thấp hơn 1,10C so với TBNN (Hình 1a). Tháng 4/2024, NĐTB tại các khu vực Bắc Bộ, Bắc và Trung Trung Bộ phổ biến cao hơn từ 2,0-4,00C, có nơi trên 4,00C. Các khu vực khác phổ biến cao hơn từ 1,0-3,00C, riêng Tây Nguyên có nơi cao hơn 3,00C so với TBNN cùng thời kỳ (Hình 1b).
.png)
Hình 1: (a) Chuẩn sai nhiệt độ trung bình tháng 3/2024;
(b) Chuẩn sai nhiệt độ trung bình tháng 4/2024
NĐTB nửa đầu tháng 5/2024, tại khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ phổ biến xấp xỉ so với TBNN; các khu vực còn lại phổ biến cao hơn từ 1,0-2,00C, có nơi cao hơn so với TBNN cùng thời kỳ.
+ Tổng lượng mưa (TLM): Tháng 3/2024, tại các khu vực phía Đông Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ có TLM ở mức cao hơn từ 20-40mm, có nơi trên 50mm; các khu vực khác trên cả nước phổ biến xấp xỉ đến thiếu hụt từ 20-50mm so với TBNN cùng thời kỳ
(Hình 2a).
.png)
Hình 2: (a) Chuẩn sai lượng mưa tháng 3/2024;
(b) Chuẩn sai lượng mưa tháng 4/2024.
Tháng 4/2024, TLM trên cả nước phổ biến thiếu hụt 30-60mm, khu vực Tây Bắc Bắc Bộ, Đông Nam Bộ phổ biến thiếu hụt trên 100mm. Riêng khu Đông Bắc Bắc Bộ có nơi xấp xỉ đến cao hơn từ 15-30mm so với TBNN cùng thời kỳ (Hình 2b).
Thời kỳ nửa đầu tháng 5/2024: Tại khu vực Bắc Bộ, TLM cao hơn từ 100-200%; riêng một số nơi cao hơn 200% so với TBNN. Các khu vực khác phổ biến thấp hơn 30-90%, có nơi thấp hơn 100% so với TBNN cùng thời kỳ.
1.2. Tình hình thủy văn, nguồn nước
+ Khu vực Bắc Bộ: Mực nước các sông khu vực Bắc Bộ xuống dần và ở mức thấp, đặc biệt, trên sông Thao tại Phú Thọ (tháng 4/2024) đã xuất hiện mực nước thấp nhất lịch sử. Dòng chảy trên các sông khu vực Bắc Bộ phổ biến thiếu hụt so với TBNN từ 30-40%, riêng dòng chảy trên sông trên sông Thao và hạ lưu sông Lô thiếu hụt
từ từ 60-80% so với TBNN. So với cùng kỳ năm 2023, dòng chảy đến các hồ chứa lớn trên hệ thống sông Hồng ở mức thấp hơn từ 20-30%; riêng dòng chảy đến hồ Thác Bà lớn hơn năm 2023. Tính đến thời điểm hiện tại, tổng dung tích các hồ chứa thủy điện lớn trên sông Hồng cao hơn năm 2023 khoảng 7,540 triệu m3.
+ Khu vực Trung Bộ và Tây Nguyên: Từ tháng 3 đến đầu tháng 5/2024, mực nước trên các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên biến đổi chậm và ở mức thấp. Trên một số sông đã xuất hiện mực nước thấp nhất trong chuỗi số liệu quan trắc như: Sông Mã (Thanh Hóa) tại Lý Nhân 0,82m (01h/23/4), sông Cả (Nghệ An) tại Nam Đàn -0,85m (13h/29/4); sông Vu Gia (Quảng Nam) tại Ái Nghĩa 1,41m (05h/15/4); sông Thu Bồn (Quảng Nam) tại Hiệp Đức 11,70m (20h/02/5), tại Giao Thủy -0,59m
(01h/02/5); sông Đăkbla (Kon Tum), tại trạm Konplong 590,25m (19h/10/5).
.png)
Hình 3: (a) Bản đồ tỷ chuẩn (%) dòng chảy tháng 3/2024
và (b) bản đồ tỷ chuẩn (%) dòng chảy tháng 4/2024
Lưu lượng dòng chảy trên sông Tả Trạch (Thừa Thiên Huế), sông Trà Khúc (Quảng Ngãi), sông Cái Nha Trang (Khánh Hòa) và một số sông ở khu vực Tây Nguyên (sông Krông Buk, sông Eakrông) phổ biến ở mức xấp xỉ và cao hơn TBNN từ 25-50%; các sông Ngàn Phố (Hà Tĩnh), sông Bến Hải (Quảng Trị), sông Vu Gia (Quảng Nam), sông Vệ (Quảng Ngãi) và sông sông La Ngà (nam Bình Thuận) thấp hơn từ 60-80%; các sông khác ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên ở mức thấp hơn TBNN từ 20-50%.
Tình trạng khô hạn, thiếu nước ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi đã xảy ra, ảnh hưởng đến dân sinh và sản xuất nông nghiệp tại tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận và các tỉnh khu vực Tây Nguyên.
+ Khu vực Nam Bộ: Sông Đồng Nai: Từ tháng 3 đến nay, mực nước trên sông Đồng Nai tại Tà Lài biến đổi chậm. Sông Cửu Long: Mực nước các trạm trên dòng chính sông Mê Kông biến đổi chậm và ở mức thấp hơn TBNN (2012-2023) từ 0,1-1,5m. Hiện tại, mực nước Biển Hồ (Campuchia) tại trạm Kompong Luong cao hơn 0,08m so với TBNN và cao hơn 0,22m so với cùng kỳ năm 2023. Tổng lượng dòng chảy từ thượng lưu sông Mê Kông (trạm Kratie-Campuchia) về Đồng bằng sông Cửu
Long (ĐBSCL) từ đầu tháng 3 đến nay ở mức thấp hơn 23% so với TBNN. Mực nước đầu nguồn sông Cửu Long dao động theo triều. Mực nước cao nhất ngày 12/5 trên sông Tiền tại Tân Châu và trên sông Hậu tại Châu Đốc cao hơn TBNN từ 0,15-0,30m.
Tình hình xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL): Từ tháng 3-5/2024, ở ĐBSCL đã xuất hiện 02 đợt xâm nhập mặn tăng cao vào thời kỳ 10-13/3, 08-15/4; ranh mặn 4g/l tại các cửa sông phổ biến ở mức cao hơn TBNN, cùng kỳ năm 2023, nhưng thấp hơn năm 2016, 2020.
1.3. Tình hình hải văn:
- Sóng biển: Từ tháng 4/2024 đến đầu tháng 5/2024, áp cao lục địa suy yếu và lệch Đông, vùng áp thấp nóng phía Tây phát triển và mở rộng dần về phía Đông gây sóng lớn trên khu vực Vịnh Bắc Bộ và vùng biển từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi, sóng biển cao sóng cao 1,5-2,5m, biển động nhẹ; ngoài khơi khu vực Bắc Biển Đông (bao gồm vùng biển quần đảo Hoàng Sa) sóng biển cao 1,5-3,0m, biển động.
- Triều cường: Từ tháng 4 đến đầu tháng 5/2024, khu vực ven biển miền Đông Nam Bộ xuất hiện 01 đợt triều cường, mực nước lớn nhất tại trạm hải văn Vũng Tàu đạt 4,18m lúc 03h00 ngày 10/4.
Tạp chí KTTV
.png)
.png)
.jpg)
